صنعت مس و معادن آن در ایران

صنعت مس و معادن آن در ایران

کشور ايران بر روي يكي از كمربندهاي اصلي كوه زايي جهان واقع شده است. وقوع فعاليت هاي كوه زايي و تكتونيكي باعث شده تا مواد معدني ارزشمندي با ذخيره احتمالي ۵۴ ميليارد تن در ايران شكل گيرد. ولي با وجود چنين ذخيره بالايي که ايران را جزء مهم ترين كشورهاي معدني دنيا كرده است. در حال حاضر نزديك ۴۰۰۰ معدن فعال و غيرفعال در كشور وجود دارد كه طي سال گذشته (۱۳۹۴) از اين تعداد معادن، بيش از ۱۵۲ ميليون تن ماده معدني استخراج شده است.

نحوه مالكيت معادن ايران به نحوي است كه ۹۸درصد توسط بخش خصوصي و ۲ درصد توسط بخش دولتي اداره مي شود كه اكثر معادن استراتژيك كشور در حيطه ۲ درصد دولتي قرار داشته و بيش ترين ارزش افزوده نيز از آنِ همين بخش مي باشد. براساس آمار رسمی وزارت صنعت، معدن و تجارت (در سال ۹۳ به ‌عنوان آخرین گزارش در این زمینه)، ۷۱ معدن مس فعال و ۲۰ معدن مس غیرفعال و ۹ معدن مس در حال تجهیز در کشور موجود است .

براساس این گزارش، استان کرمان با ۲۴ معدن مس در دست بخش خصوصی در رتبه نخست و خراسان‌ شمالی با تنها یک معدن غیرفعال در اختیار بخش خصوصی در رتبه آخر در این دسته‌بندی قرار دارد. ذخایر مس استان کرمان یک میلیارد و ۴۹ میلیون و ۷۳۷ هزار تن و ذخایر کانسنگ مس استان تهران ۱۱۲ هزار تن است. استان‌های اصفهان، آذربایجان‌شرقی، تهران، جنوب کرمان، خراسان‌جنوبی، خراسان‌رضوی، خراسان‌ شمالی، زنجان، سمنان، سیستان و بلوچستان، فارس، قزوین، قم، کرمان، مرکزی و هرمزگان در مجموع دارای یک میلیون و ۶۶۱ هزار و ۳۸۵ هزار تن کانسنگ مس است.

انواع تیپ‌های صنعت مس

به‌ جز ۳ استان بوشهر، خوزستان و ایلام سایر استان‌های ایران دارای ذخایری از مس با تیپ‌بندی‌های مختلف هستند. از نظر تنوع مس‌زایی از ظرفیت بالایی برخوردار است. کمربند مس از بلغارستان آغاز شده، وارد ترکیه و سپس وارد ایران می‌شود که این کمربند تا پاکستان و جنوب شرق آسیا را پوشش می‌دهد. بیشتر ذخایر مسی در کشور ایران از نوع پورفیری است. در ۲۰۰ سال گذشته مس را از معدن به شکل رگه‌ای استخراج می‌کردند که ذخایر آن کم، با عیار بالا بود، اما با اکتشاف مس پورفیری که همراه با ذخایر بالا و عیار پایین بود، جایگزین مس رگه‌ای شد که سبب مدرنیزه شدن معدنکاری در حوزه مس شد.